Пятрусь Броўка апранаўся лоўка. Малазнаёмыя цікавосткі пра знакамітага паэта
- Подписаться на
Паэт, перакладчык, празаік, рэдактар Пятрусь Броўка прачынаўся ў 5–6 гадзін раніцы і адразу ішоў на шпацыр у парк імя М. Горкага. А ў Кіславодск ездзіў разам са сваім кумірам (менавіта так!) Янкам Купалам. Малазнаёмыя факты з жыцця класіка беларускай літаратуры карэспандэнту агентства «Мiнск-Навiны» распавяла старэйшы навуковы супрацоўнік Літаратурнага музея Петруся Броўкі Карына Кушчанка.
Той яшчэ франт
Нарадзіўся Пятрусь Броўка ў вёсцы Пуцілкавічы на Ушаччыне. Як паэт, ён пачаў друкавацца у Полацку, а ў Мінску атрымаў вышэйшую адукацыю і пражыў тут усё жыццё. Такія звесткі пра нашага літаратара можна знайсці ў амаль кожным біяграфічным даведніку, мяне ж цікавіла тое, пра што там звычайна не пішуць. Асабістыя рэчы, запісы, лісты, дзённікі, фотаздымкі… Менавіта яны дапамагаюць раскрыць сутнасць творчай асобы.
У невялікім пакойчыку, дзе раней знаходзілася спальня гаспадароў кватэры, гасцей музея сустракаюць маўклівыя капялюш, парасон і чамадан. Асабіста для мяне гэтыя рэчы сімвалізуюць вандроўкі, шляхі, сляды… Побач бачу чорны фрэнч. Не з пляча Броўкі: ён ўзяты з фондаў Дзяржаўнага музея гісторыі беларускай літаратуры. Гэты фрэнч цудоўна ілюструе моду 1930-х гадоў. У кішэню супрацоўнікі музея паклалі яшчэ і кнігу «Так пачыналася маладосць» — адзінае поўнае выданне паэмы. Пятрусь Броўка быў у маладосці яшчэ тым франтам!
— Захапляцца модай пачаў адразу, калі пераехаў у Мінск. Броўка заўсёды апранаўся элегантна. Былі ў яго гарнітуры, вышыванкі… На копіі фотаздымка з дыплома за 1931 год ён з паголенай галавой. Нагадвае Уладзіміра Маякоўскага — аднаго са сваіх любімых паэтаў. Пасля смерці расійскага паэта-футурыста Броўка нават пачаў апранацца, як ён. А яшчэ у той час хлопцы звычайна імкнуліся крышачку скрывіць набок гальштук. Гэта азначала, што перад вамі геній, — усміхаецца Карына Кушчанка.
Хутчэй за ўсё, элегантнасць перадалася Петрусю ад маці. Алена Сцяпанаўна была лепшай краўчыхай ў вёсцы: яна не толькі сама шыла і ўпрыгожвала адзенне, а яшчэ і прыдумвала дызайн. На сваім «Зінгеры» жанчына шыла адзенне і на заказ, зарабляючы такім чынам грошы.
Літаратурны рытуал
У хатняй бібліятэцы беларускага класіка сустракаюцца кнігі Тэадора Драйзера, Джэка Лондана, Ганны Ахматавай, пераклады з карэйскай і японскай моў, а таксама тут можна ўбачыць томікі яшчэ шмат якіх аўтараў з розных краін. І, канечне, беларускіх класікаў.
— З дзяцінства хлопец цікавіўся творчасцю Янкі Купалы і Якуба Коласа. Калі б не было гэтых выбітных творцаў, то, магчыма, не было б і Петруся Броўкі. Ён шмат чытаў, любіў не толькі беларускую, але і зарубежную літаратуру, гісторыю літаратуры, сачыў за навінкамі. Заўсёды прывозіў кнігі з вандровак. Яго цікавіла і кніжная культура: пачынаючы з дызайна вокладкі і заканчваючы попытам. Набыццё кніг было для Петруся Броўкі сапраўдны рытуалам. А яго сябра Пятро Глебка нават калекцыяніраваў іх.
Ёсць таксама звесткі, што першымі беларускімі паэтамі, якія пачалі чытаць свае вершы на тэлебачанні, былі менавіта Пятро Глебка і Пятрусь Броўка. Сёння Карына Кушчанка шукае адпаведныя запісы ў архівах.
Гарэзы
А дзе любіў адпачываць аўтар лібрэта опер «Міхась Падгорны» і «Алеся»? Канешне, на прыродзе. У Ждановічах знаходзілася любімае лецішча пісьменніка. Унучка Кандрата Крапівы Алена Атраховіч згадвала, што Броўка, Глебка і Крапіва, нягледзячы на свой ужо сталы узрост, нагадвалі сапраўдных гарэзлівых хлапчукоў. Зрабілі кожны ў сваім плоце лаз і так хадзілі адзін да аднаго ў госці. А яшчэ спаборнічалі ў пасадцы розных дэкаратыўных дрэўцаў, гулялі ў прэферанс, а Глебка і Крапіва яшчэ і ладзілі шахматныя турніры.
Сведкамі захаплення Петрусём Броўкай прыгажосцю беларускіх пейзажаў з’яўляюцца і карціны ў яго бібліятэцы і кабінеце. Адна з іх — лірычная «Цішыня» ў вохрыста-зялёных адценнях, напісаная ў 1954 годзе народным мастаком БССР Віталем Цвіркам. Цікава, а якія ж пачуцці выклікаў твор Цвіркі у самога паэта? Аб чым думаў ён і пра што ўспамінаў, гледзячы на жывапіснае палатно?
Часта адпачываў Пятрусь Броўка і ў санаторыі. У Кіславодск часта ездзіў з Янкам Купалам, бываў і ў Мінеральных Водах.
З кожнай краіны ці горада абавязкова хочацца прывезці штосьці на памяць, і Броўка — не выключэнне. Ён, у прыватнасці, збіраў каменьчыкі: я выпадкова заўважыла іх на паддоне пад шафай. Прыемна думаць, што амаль 45 гадоў таму да іх дакраналіся рукі паэта. Я, дарэчы, таксама, знаходзячыся за межамі сталіцы, шукаю каменьчыкі. Бо веру: яны захоўваюць у сабе ўсё, што бачаць.
Месца сілы
У 2016 годзе узнік праект «1.1.1». Ён прысвечаны тром творцам Ушаччыны: Петрусю Броўку, Васілю Быкаву і Рыгору Барадуліну.
— На працягу аднаго дня супрацоўнікі музея разам з усімі жадаючымі наведваюць некалькі мясцін Віцебскай вобласці — радзіму Рыгора Барадуліна гарадскі пасёлак Ушачы, вёску Бычкі, дзе знаходзіцца музей Васіля Быкава, і хату-музей Петруся Броўкі ў Пуцілкавічах. Праект «1.1.1» ушаноўвае такім чынам памяць гэтых выдатных творцаў і прыцягвае ўвагу да беларускай літаратуры і вандровак па роднай краіне, — адзначае Карына Кушчанка.
У гэтым годзе літаратурная вандроўка адбудзецца 23 чэрвеня.
Справачна
Музей знаходзіцца ў доме, пабудаваным яшчэ ў 1913 годзе (архітэктар Генрых Гай), на вуліцы К. Маркса, 30.
Фото БЕЛТА
